Jacqueline Heerema

Het werk van Jaqueline Heerema maakt deel uit van Exploded View, lees meer

Breath of Soil(s), Jacqueline Heerema
Kunstenaar Jacqueline Heerema onderzoekt het fenomeen ‘tijd’ en beeldvorming over natuur-cultuur en klimaat in het ondergrondse landschap. Ze brengt daarbij een gelaagd verhalenlandschap aan het licht en toont de bodem als een levend klimaatarchief. Jacqueline begon voorjaar 2019 met een reconstructie van de wordingsgeschiedenis van Land in Wording (no.18 in het Amstelpark), boorde tijdens de publieke interventie ‘Onland’ (september 2019) met experts in de bodem van dit moeras tot een diepte van 10 meter en een tijdsdiepte van ca. 6000 jaar en eigende zich deze bodemmaterialen toe. Tijdens deze grondboring werd ze geconfronteerd met een nogal ongemakkelijke gewaarwording, die ze ‘Breath of Soil(s)’ noemt. Mensen, planten en dieren ademen, maar aarde ademt ook…. Leeft de bodem? Met haar installatie in het Glazen Huis richt Jacqueline onze aandacht op de kwetsbaarheid van de aarde en onze ecologische wederkerige relatie met de bodem. Ze biedt een ontmoeting met levende bodem. Meer:https://lxwxdxtime.world/timeline
Met dank aan Stroom Den Haag, Bert van der Valk (geoloog, Deltares), Tanya Lippmann (klimaatwetenschapper, VU).

Leer hieronder verder over het artistieke onderzoek dat zij binnen het meerjarenproject Exploded View uitvoerde.

De tijd van de aarde zit (nog) niet in ons systeem.
Geconfronteerd met huidige en toekomstige uitdagingen, moeten we een nieuw beeld van de planeet en van het zelf ontwikkelen. Met een praktijk in de kunst en cultureel erfgoed neig ik de wereld te beschouwen vanuit een cultureel perspectief, met een focus op de geschiedenis van de mensheid. In samenwerking met een breed scala aan kunstenaars, ontwerpers en wetenschappers, leer ik om het niet-menselijke verhaal, de prehistorische geschiedenis van de natuur mee te nemen. Dit helpt me om nieuwe ideeën uit te lokken over de oorsprong van zowel natuur als cultuur, om een dieper begrip te krijgen van hun verbondenheid, van de tijdsdiepte van landschappen, de aarde en de atmosfeer, en van onszelf als actor van veranderingsprocessen.

Refugium – Een klimaatlandschap als levend archief Of: De Trumanshow?

Hoe kunnen we tijd, of beter gezegd de tijdsdiepte van een landschap beleefbaar maken? Kunnen we niet alleen horizontaal het landschap verkennen, maar ook verticaal? Is de beleving van het huidige ‘Antropoceen’ of het Tijdperk van de Mens gebaseerd op doemscenario’s of creëren wij, mensen, ook toekomstige kansen? Wat betekent een cultuurlijk of natuurlijk landschap en in hoeverre staat de mens boven of naast of midden in de natuur als het landschap een park is? Wie voelt zich emotioneel eigenaar van dit park? Heeft een park naast een verleden ook een toekomst? Deze en andere vragen vormen de basis van het park onderzoek, nieuwsgierig naar de kansen die klimaatverandering ons kan bieden in de context van het fenomeen park.

De verwarring van natuur en cultuur
Een oefening in vooruitzien, van belichaming van tijd

De mogelijkheid om daadwerkelijk tijd aan te kunnen raken spreekt tot de verbeelding. Jacqueline Heerema ontwikkelt een artistiek programma rondom tijd als een oefening in vooruitzien, van belichaming van tijd.

We hebben allemaal een idee van tijd en levensduur. Maar met de huidige verhandelingen over diepe tijd, diepe aarde, diepe kosmos enz., kunnen we verdwalen. De toekomst is onvoorzien. De huidige zesde massa-extinctie is de eerste die de menselijke soort ervaart, veroorzaakt door onze eigen acties. Er is geen eerder scenario waar we aan kunnen relateren, geen gids die we kunnen volgen. We zijn nog steeds bezig om te proberen te ontdekken wat we kunnen doen.
We kunnen ons echter wél richten op het begrijpen van de nabije toekomst. Heerema richt zich op andere vormen van perceptie en positionering van het zelf en onderzoekt drie tijdschalen: The becoming (Het worden), The being (Het zijn) en The meanwhile (Het ondertussen).

Het worden heeft te maken met de referentiepunten van tijd en ruimte in het ontstaan van wat nu is.
Het zijn heeft betrekking op onze percepties van het heden en het zelf in dit proces.
Het ondertussen richt zich op het verder toe-eigenen voor de toekomst.

The becoming – Het worden
Het worden heeft te maken met de referentiepunten van tijd en ruimte in het ontstaan van wat nu is.
Op de kruising van paleontologie, geologie en archeologie heeft de plaats die we nu zien als Land in wording in het Amstelpark een lange ondergrondse geschiedenis. Teruggaand in de tijd, met de bodemafzettingen door wind, water (zee en rivieren) en ijs (gletsjers) en meer recent door de mens aangebrachte lagen (dijken, polders, zand voor de aanleg van Buitenveldert, aarde voor de aanleg van Amstelpark, veengrond voor de aanleg van Land in wording), krijgen we een verticale indruk van het nu, het begrip overgangsprocessen en het relationele zelf.
Boren in de bodem om een sedimentkern te verzamelen kan worden gezien als een methode om grip te krijgen op tijd, op levende, eens levende en niet-levende ecosystemen, inclusief verstoringen van tijd en plaats. Referentiecollecties van sedimenten, mineralen, soorten, fossielen en artefacten helpen bij het construeren van verhalen rond het begrip tijd. En om eerdere aannames te reconstrueren tot nieuwe verhalen en eigentijdse inzichten.

The being – Het zijn
De focus ligt op Land in wording, nummer 18 op de plattegrond van het Amstelpark. Volgens de website van Amstelpark: “In dit natuurgebied kan de natuur zoveel mogelijk zijn gang gaan zonder tussenkomst van de mens. Dit stuk van het park is nog een origineel stukje grond van vóór de Floriade.” De context van Land in wording is de vijver, met aan de overkant van de vijver het gebied dat zich uitstrekt van de Japanse tuin (nr. 30) tot Hop (nr. 17).

The meanwhile – Het ondertussen
Het ondertussen richt zich op het verder toe-eigenen voor de toekomst.
Het huidige tijdsbestek is er een van de ethiek van toe-eigening. Langzaam groeit het besef van de impact van menselijke interventies en de resulterende verstoringen van tijd en plaats. Sinds door de natuur gestuurde processen leidden tot het ontstaan van de grond onder onze voeten, verplaatst de mensheid enorme hoeveelheden grondstoffen, soorten en gassen over de planeet en daarbuiten. Voor de gecultiveerde tuinbouwshow Floriade 1972 en het huidige Amstelpark komt alles van elders en werd/wordt alles onderworpen aan de heersende tijdsgeest en interpretaties van verschuivende natuurwaarden, al dan niet van natuurlijke oorsprong.