Smart Hybrid Forms
a plant becomes a machine becomes a plant
Špela Petrič en Christiaan Zwanikken
Het Glazen Huis, 6 november 2022 – 22 januari 2023: vrijdag t/m zondag tussen 12:00-16:00
Deze tentoonstelling toont de resultaten van het artistieke onderzoeksprogramma Smart Hybrid Forms. Kunstenaars Špela Petrič en Christiaan Zwanikken werkten de afgelopen twee jaar als onderzoekers van het ArtScience Lab Hybrid Forms van de Vrije Universiteit Amsterdam aan het creëren van projecten waarin ze de relaties tussen plant en machine verkennen.
Foto’s door Thomas Lenden
De wetenschap produceert steeds meer hybride entiteiten waarin de biologische en technologische wereld versmelten. Waar dit meestal gezien wordt als een toenemende afstand van de natuur, onderzoeken we in Smart Hybrid Forms deze cyborgs juist als nieuwe actoren voor een andere, verstrengelde wereld die verschijnt als gevolg van klimaatverandering. Het onderzoek richt zich op de relatie tussen planten en technologie. Planten hebben een extreem andere, maar wellicht succesvollere, manier van bestaan die we door middel van technologie misschien beter kunnen gaan begrijpen.
Als de mensheid een geologische kracht is geworden die de geologie van de aarde zelf transformeert, zoals het Antropoceen suggereert, dan is de traditionele methode van de wetenschap die de natuur ziet als een studieobject dat buiten onszelf ligt, niet meer vol te houden. We moeten niet alleen nieuwe verhalen vertellen over menselijke relaties met de natuur, maar ook over de manier waarop we kennis produceren en onderzoek doen naar de wereld. Het veld van art-science waarin Špela Petrič en Christiaan Zwanikken werken onderzoekt andere strategieën van kennisproductie en ontwikkelt eigen tools om opnieuw te verkennen wat het betekent om mens te zijn op een planeet waar we met meerdere soorten samenleven.
Foto: door Cheryl Schurgers – Christiaan Zwanniken’s Hypergravity Bio Portal, 2021
Excitation Station: Experimenteel veldlaboratorium
Christiaan Zwanikken presenteert zijn nieuwste installatie Excitation Station: een veldlaboratorium voor ongebruikelijke experimenten met planten en elektronische apparatuur. De afgelopen twee jaar heeft Christiaan onderzocht of we met planten kunnen interacteren door een sensor systeem te creëren die onze empathie voor planten, en biodiversiteit in het algemeen, kan vergroten. In het Smart Hybrid Forms art-science lab aan de VU ontwikkelde hij complexe plant-mens-machine interfaces en elektronische “plant-feedback” circuits.
Voor de tentoonstelling Smart Hybrid Forms wordt deze apparatuur aangesloten op planten in het Glazen Huis. Een unieke eigenschap van deze sensor-apparatuur is dat de ‘elektrisch zintuigelijke reacties’ van de plant onderdeel worden van een elektrisch circuit waarbij ook de opgevangen signalen, al dan niet bewerkt, worden teruggestuurd naar de plant. Met het maken van een elektrische vertaalslag (door zogenaamde CV’s (control voltages) wordt een modulair synthesizer systeem aangestuurd dat complexe geluidsstructuren kan genereren), wordt de plant de dirigent. Het sonore resultaat kan ook weer naar de plant teruggestuurd worden op plant-zintuigelijke wijze. Hierdoor ontstaat er een interactie tussen de plant en de daarop aangesloten apparatuur. In Excitation Station zal ook de nieuwste ontwikkeling van het gebruik van CV’s om “biogrammen” te genereren tentoongesteld worden. Dit zijn grafische, zelf-componerende beelden die in real-time tot stand komen door plant-signalen die vervolgens op monitoren worden gepresenteerd.
Bezoekers van Excitation Station worden uitgenodigd om een kleine “Faraday-meditatiekooi” – een ruimte die is afgeschermd van elektrische omgevingsruis om foutieve lezingen van de apparatuur te voorkomen – binnen te gaan. Door de plant aan te raken of alleen mentaal te benaderen kan de bezoeker onderdeel worden van het zintuigelijk systeem van de plant en de interactie met de plant ervaren. Excitation Station nodigt ons uit om te speculeren over de (buiten) zintuiglijke vermogens van planten.
Credits: Graphic engines and tailor made electronics by MarcMarc. Produced by: Vrije Universiteit Amsterdam as part of the Smart Hybrid Forms project funded by the Dutch Research Council NWO and Regieorgaan SIA Smart Cultures research program: project no. CISC.KC.215
Foto: door Hana Josič – PL’AI van Špela Petrič , in 2020 gepresenteerd bij Kersnikova
PL’AI (2020-2022): kunnen een A.I. en een plant samen spelen?
Špela Petrič ontwikkelde voor Smart Hybrid Forms de installatie PL’AI – het derde werk uit haar opus The Plant-Machine – die in deze tentoonstelling in zijn meest recente vorm te zien zal zijn. PL’AI neemt als uitgangspunt dat alle levende organismen, inclusief planten, de mogelijkheid hebben om te spelen. In tegenstelling tot games die worden beperkt door duidelijke regels en doelen, is spel een altijd veranderende uitdrukking van vrijheid die weerspiegelt dat het bestaan relationeel is. PL’AI is een proces waarin komkommerplanten en een AI-robot met elkaar spelen. Dit spel dat plaatsvindt buiten de menselijke tijdschaal biedt een glimp op kunstmatige intelligentie zoals gevormd door de plant en, omgekeerd, de vormentaal van de plant door de interventies van de robot.
Daar waar planten in de geïndustrialiseerde landbouw gemanipuleerd en gecontroleerd worden door slimme algoritmen, onderzoekt het project het potentieel van het gebruik van machine learning, kunstmatige intelligentie en robotica om andere alternatieven te suggereren. PL’AI verzet zich tegen de beperkte kijk op planten als levende hulpbron en gebruikt technologie niet voor hun exploitatie maar voor hun plezier – wat dat ook mag zijn. Tegelijk stelt het de vraag of A.I. en machine learning-tools onontkoombaar verbonden zijn met nut en efficiëntie. PL’AI is zo een expressie van biologische en technologische lichamen in hun gedeelde verlangen om te gedijen.
Credits:
PL’AI (2020) Programming: Benjamin Fele, Tim Oblak | Robotics development & assembly: Gregor Krpič, Erik Krkač, Jože Zajc, David Pilipovič | Design: Miha Turšič | Thanks to: Adriana Knouf, Meta Petrič, Andrej Petrič, Agnieszka Wolodzko, Waag, MU Hybrid Art House | Produced by: Kersnikova Institute / Kapelica Gallery, Ljubljana, within the framework of the European ARTificial Intelligence Lab | Co-funded by: Creative Europe Programme of the European Union, Ministry of Culture of the Republic of Slovenia, Ministry of Public Administration of the Republic of Slovenia, City of Ljubljana – Department of Culture, Creative Industries Fund NL
PL’AII (2021-22) Curiosity-driven AI development: Benjamin Fele | Machine vision neural network development: Tim Oblak | Robotics development: Erik Krkač | Thanks to: Center for Art and Media Karlsruhe (ZKM) | Produced by: Vrije Universiteit Amsterdam | Funded by: the Dutch Research Council NWO and Regieorgaan SIA Smart Cultures research program: project no. CISC.KC.215
Foto: Performative Etnographies – een van de begeleide expedities tijdens Machine Wilderness 2022 in Artis
Performative Ethnographies of X (2021-ongoing): collectief onderzoeken
Naast PL’AI laat Špela ook video documentatie zien van Performative Ethnographies of X: een collectieve onderzoeksmethode die ze voor Smart Hybrid Forms ontwikkelde en tot dusver uitvoerde in een bloemenkas, een ziekenhuis en een dierentuin (tijdens de 3×3 bij V2_ in Westland kasindustrie en Erasmus ziekenhuis en als resident van Machine Wilderness georganiseerd door Zone2Source in Artis Royal Zoo). In Performative Ethnographies of X blijft Špela, zoals filosofe Donna Haraway het verwoorde, ‘with the trouble’. Performative Ethnographies of X functioneren als een vorm van publiek engagement dat toegang tot verborgen infrastructuren verschaft, om haar invloed op machtsdynamiek, gedrag en sociale relaties te begrijpen. Deelnemers gaan op expeditie met een lokale gids waarbij zij etnografische notities maken en na afloop hun observaties delen. Hierin ontvouwen zich nieuwe perspectieven over technologieën van zorg. In de tentoonstelling zijn video’s te zien van de drie expedities waarin deze performatieve methodologie in praktijk wordt gebracht, op plekken waar zorg voor verschillende vormen van leven (mensen, dieren en planten) centraal staat.
Credits: Westland greenhouses (November 5, 2021) and Erasmus Medical Center (November 19, 2021) Expedition guide in Westland: Add Verduijn | Video documentation: Rob van Pelt | Additional editing: Reon Cordova | Produced by: Vrije Universiteit Amsterdam and V2_Lab for the Unstable Media, Rotterdam, within their 3×3 series | Funded by: the Dutch Research Council NWO and Regieorgaan SIA Smart Cultures research program: project no. CISC.KC.215
ARTIS Zoo Amsterdam (June 15 and 21, 2022) Expedition guides: Jantine Koenders, Babichon van Wees, Frits Hogen Esch, Caspar van Baal and Monique Versloot| Video documentation: Reon Cordova and Alice Smits | Editing: Reon Cordova | Produced by: Vrije Universiteit Amsterdam and Machine Wilderness as part of the Artists as researchers in ARTIS | Thanks to: Judith de Bruijn, Caroline Verweij, Tjerk ter Meulen, Peter Bleesing, Ton Hilhorst, Cees Jellema, Thijs de Zeeuw, Alex Huiberse, Melanie Kant and all the other staff at ARTIS Amsterdam Royal Zoo | Machine Wilderness is made possible by the Creative Industries Fund, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Vriendenloterij and Prins Bernhard Cultuur Fonds | Funded by: the Dutch Research Council NWO and Regieorgaan SIA Smart Cultures research program: project no. CISC.KC.215
Deze tentoonstelling toont de resultaten van het artistieke onderzoeksprogramma Smart Hybrid Forms, een project van de Vrije Universiteit Amsterdam, Gerrit Rietveld Academy, Waag, V2_the lab for unstable media en Zone2Source. Het ontving een NWO ISA Smart Cultures subsidie met projectnummer CISC.KC.215.
Bezoeken
De tentoonstelling is te bezoeken van vrijdag t/m zondag tussen 12:00-16:00 in het Glazen Huis, Amstelpark, Amsterdam. Daarnaast ook op verzoek.
Tijdens de kerstvakantie zijn wij gesloten op 23 december t/m 1 januari.
Foto: Christiaan tijdens het Smart Hybrid Forms lab
Aanvullende activiteiten
De tentoonstelling wordt begeleid door een programma van lezingen, discussies, workshops en demonstraties bij Zone2Source en onze partners V2_ en de Waag waarin de kunstenaars op diverse momenten de processen van het onderzoek laten zien. Zone2Source directeur Alice Smits is tevens als onderzoeker van Rietveld Academie verbonden aan het project voor theoretisch reflectie wat zal resulteren in een publicatie in 2023.
Donderdag 27 oktober Test_Lab: Smart Hybrid Forms
19:30-22:30 bij V2_ (Rotterdam)
Door het verkennen van de zintuiglijke vermogens van planten onder verschillende omstandigheden, natuurlijk en gemanipuleerd, voegen verschillende kunstenaars organische en anorganische systemen samen om nieuwe vormen van intelligentie te creëren. Met inleidend gesprek tussen Alice Smits (Zone2Source) en Raoul Frese (VU). Lees meer
Dinsdag 1 november mapping workshop “Tomato, Basil, Cucumber”
10:30-15:30 bij Waag (Amsterdam)
Een experimentele symposium waarin we kijken naar de verschillende manieren waarop mensen groente kennen en begrijpen. Tijdens de 5 uur durende geleide sessie zullen we het veld van de groenteproductie contextualiseren door te kijken hoe verschillende werkwijzen de ontologie van producten beïnvloeden: hoe verandert onze omgang met groentes, afhankelijk van wie er voor ze zorgt en hoe ze worden gegeten? Wat zijn de politieke implicaties van de productie van salades? Welke contra-culturele connotaties kunnen openlijk technologische relaties deze combinatieteelt brengen? Lees meer
Donderdag 3 novemberWaag Open: Secret lives of plants
19:30-23:00 bij Waag (Amsterdam)
Benieuwd naar de vervagende grens tussen cultuur en natuur? Kom naar Waag en ervaar met art-science kunstenaars Špela Petrič en Christiaan Zwanniken hoe planten communiceren, niet alleen onderling maar ook met jou. We beginnen met talks en voeren daarna interactieve experimenten uit. Lees Verder
Zondag 6 november Opening: Smart Hybrid Forms tentoonstelling
15.00 – 17.00 uur bij Zone2Source, in Het Glazen Huis, Amstelpark (Amsterdam)
Opening van de Smart Hybrid Forms tentoonstelling in aanwezigheid van de kunstenaars.
Vrijdag 20 januari: Smart Hybrid Forms debat
16:00-19:00 uur bij Zone2Source, in Het Glazen Huis, Amstelpark (Amsterdam)
Tijdens dit slot-event gaan de kunstenaars, wetenschappers en projectpartners met elkaar en het publiek in debat over hun onderzoek, de installaties die de kunstenaars hebben ontwikkeld en over het opkomende veld waar kunst en wetenschap elkaar ontmoeten. Lees meer
Over de kunstenaars
Christiaan Zwanikken is een Nederlandse kunstenaar, bekend om zijn kinetische sculpturen en responsieve installaties. Hij heeft internationale erkenning gekregen met zijn kinetische en mechanische sculpturen, geluidswerken, performatieve en responsieve installaties. Met behulp van een verscheidenheid aan sculpturale media, robotica, biologie, microcontrollers en geluid is zijn werk zowel een artistiek als technologisch experiment waarin innovatie en uitvinding een belangrijke rol spelen. Zwanikken verkent de relatie tussen mens, natuur, wetenschap en technologie en laat het bezielde en het onbezielde in elkaar overlopen. Hoewel hij gebruik maakt van “harde” technologieën zoals machines en besturingssystemen, probeert hij altijd de mens en “zachte” technologieën aan te spreken. Zijn werk werd gepresenteerd in solo- en groepstentoonstellingen in o.a. het Museum of Natural History (NYC), Exit 2011 (Parijs), ISEA2012 (Albuquerque), Kinetica Museum (Londen), Museum Tingeuly (Bazel), Kunsthaus Graz (Oostenrijk), ICC Centre (Tokio), National Galerie (Praag), Taipei Fine Arts Museum (Taiwan), Museu del Chopo (Mexico-Stad) en Stedelijk Museum Amsterdam (Nederland).
Špela Petrič is een in Ljubljana en Amsterdam gevestigde nieuwe media kunstenaar die is opgeleid in de natuurwetenschappen en gepromoveerd is in de biologie. Ze werkte het afgelopen jaar als post-doc onderzoeker aan het Hybrid Forms Lab van de Vrije Universiteit Amsterdam. Haar artistieke praktijk combineert natuurwetenschappen, wet biomedia praktijken en performance, en onderzoekt kritisch de grenzen van het antropocentrisme via multi-species assemblages. Ze bedenkt artistieke experimenten die vreemde relaties aangaan tussen biologische en technologische agents om de ontologische en epistemologische grondslagen van onze (bio)technologische samenlevingen bloot te leggen. Petrič ontving verschillende prijzen, zoals de White Aphroid voor uitstekende artistieke prestaties (Slovenië), de Bioart and Design Award (Nederland), en een Award of Distinction bij Prix Ars Electronica (Oostenrijk) en stelt haar werk internationaal tentoon.