Menselijke interactie met de aarde kan begrepen worden als een lange geschiedenis van traceren, rangschikken, en ordenen. De manier waarop we de wereld in kaart brengen en representeren is fundamenteel voor onze relatie met de aarde en de manier waarop we met haar omgaan. De specifieke visualisering van het Antropoceen – de voorgestelde naam voor een nieuw geologisch tijdperk waarin de mens de belangrijkste kracht is achter veranderingen in de aarde – is door middel van satelietbeelden en de gelijktijdige representatie van enorme hoeveelheden data van abstracte aardprocessen en menselijke mondiale netwerken. Het zijn beelden die ons meer kennis lijken te geven over onze planeet maar in feite zijn ze verre van transparent en leiden juist tot een toenemende abstractie en afstand van de aarde. GPS systemen betekenden een enorme verandering in de manier waarop we in de wereld navigeren, en met Google Earth werd wereldwijd mapping mogelijk. Tegelijkertijd weten we niet meer waar we zijn. Het is deze astronautenblik, die ontstond met de eerste foto van de aarde die in 1969 vanuit de Voyager genomen werd, die het idee voortbracht van een kwetsbare aarde die zowel beschermd als gemanaged moet worden, de aarde als een levenloos object waarvan we naar willekeur delen kunnen verschuiven en veranderen.
De tentoonstelling Grounding the Map, Mapping the Ground onderzoekt door middel van het werk van 5 kunstenaars alternatieve relaties tot de aarde vanuit een kritische reflectie op de abstracte carthografische methoden die het antropoceen kenmerken. Van de twee dimensionale kaart van de wereld moeten we terugkeren naar de drie dimensonele wereld van de aarde om onszelf opnieuw te verankeren in materiële processen. We hebben nieuwe beelden nodig die het verhaal van de samenleving van mens en aarde opnieuw vertellen. De geselecteerde kunstenaars creëeren nieuwe vormen om land in kaart te brengen die de geleefde ervaring en de verbinding met de aarde tot uitdrukking brengen.
Cora Jongsma, Felt Scapes
Met haar onderzoeksproject Feltscapes wil Cora Jongsma mens en landschap verbinden door het landschap voor te stellen als een verhaal. Feltscapes brengen de cultuurhistorische kenmerken van de Lionserpolder (Greidhoeke, Friesland) in beeld en tonen de combinatie van natuurlijk gevormd reliëf en het door de boeren gecultiveerde landschap op het ‘Oude Land’, dat zichtbaar is in de overslibde terpen, onregelmatig gevormde weilanden, slingerende sloten en bijzondere afwateringssystemen.
Door met vilt de morfologie van de polder te traceren, worden in het maakproces parallellen gevonden met de agrarische grondwerkzaamheden van de boeren in de polder. In het viltproces, waarin wol krimpt tot vilt, worden parallellen gelegd met de materie waaruit het kleiterpenlandschap bestaat. De kleden van verschillende lagen vilt vormen een impressie van het landschap waarin de materiele sporen, gaten, groeven en lijnen van het landschap als een directe afdruk in kaart worden gebracht en zo de geschiedenis van het samenleven van land en mens in beeld brengen. De Feltscapes worden horizontaal als topografische kleden op tafels gepresenteerd. Op deze wijze hebben ze ook op de keukentafels van boerderijen als conversatie stukken gefunctioneerd om te inspireren tot gesprekken met boeren over grondbewerkingen en relaties tot land.
Esther Polak en Ivar van Bekkum, Nomadic Milk
Esther Polak en Ivar van Bekkum maken al jaren werk over mobiliteit en het landschap. Ze onderzoeken hoe het navigeren door het landschap er betekenis aan geeft. Voor NomadicMILK reisden de kunstenaars naar Nigeria waar ze sateliettechnologie gebruikten om de distributie van melk van het merk Peak te traceren van de haven van Lagos naar Abuja. Tegelijk traceerden ze de routes van de nomadische Fulani koeien herders rondom Abuja. Hiermee creëerde ze een cartografische representatie van lokale en mondiale vormen van het hedendaagse nomadische leven.
Een speciaal ontwikkelde robot gevoed met de GPS data tekende de verzamelde routes in het zand. Door de bewegingen van mensen en objecten weer in de aarde zelf te projecteren konden de betrokkenen op hun eigen sporen reflecteren. De visualiseringen van de routes gaven de Fulani herders en Peak transporteurs een nieuw perspectief op hun eigen perceptie van plaats, mobiliteit en economie. De combinatie van de routes laat de verschillen in ruimtelijke organisatie tussen de twee melk economiën zien. De foto’s van de zandkaarten die getoond worden vertellen zo het verhaal van het landschap, de mensen, de economie en hun bewegingen.
Antti Tenetz, Tracing
Antti Tenetz is een kunstenaar en experimentele documentarist uit Finland. In zijn werk richt hij zich op multi-disciplinaire samenwerkingen tussen kunst en wetenschap in het bestuderen van de relatie tussen mens en natuur met uiteenlopende thema’s van de Siberische beer cultus tot de digitale representatie van zintuiglijke systemen van dieren. Hierbij maakt hij vaak gebruik van moderne technologieën als drones en satellietvolgsystemen. Zijn focus ligt daarbij op ervaringen en relaties met natuur, privacy, wetgeving, landschap en natuurlijke waarden van het samenleven met andere soorten in de vorming van onze leefwereld.
Tracing onderzoekt de relatie tussen dieren en mensen en de relatie tot het landschap. Hoe kunnen we de aanwezigheid en impact van dieren door middel van hun sporen, bewegingen en acties in de steeds veranderde omgeving zien? Wat is de relatie tussen dieren en mensen, en wat is de relatie tot het landschap? De gelaagde data van de bewegingen van wolven en forellen in landschappen krijgen vorm in een multi-media installatie die bestaat uit een sculptuur, video materiaal dat onder water en in de lucht gefilmd is met drones, foto’s en visualiseringen van data via GPS halsbanden. Tracing brengt de specifieke manieren van het navigeren van land in kaart door gelaagde representaties die het verhaal van het samenleven van dier en landschap vertellen.
Amy Balkin, A Peoples Archive of Sinking and Melting
De Amerikaanse kunstenares Amy Balkin maakt al jaren werk waarin klimaatverandering, het publieke domein en de ‘commons’ een centrale rol spelen. In haar doorlopende project A Peoples Archive of Sinking and Melting brengt ze een wereldwijd verlies van land als gevolg van klimaatverandering in kaart. Het archief bestaat uit een verzameling objecten afkomstig van plekken op aarde die mogelijk verdwijnen als gevolg van fysieke, politieke en economische effecten van klimaatsverandering (zoals het smelten van de gletsjers, het stijgen van het zeeniveau, erosie van kusten en woestijnvorming).
Elke bijdrage bevat een referentie naar de plek van herkomst en beschrijft hoe de locatie beïnvloed wordt door klimaatverandering. A Peoples Archive of Sinking and Melting brengt met het tonen van materiële sporen niet het aanwezige land maar het land dat zal verdwijnen in kaart. De verzamelde materialen vormen een archief van de toekomst en markeren geanticipeerd verlies. Vanaf 2016 bevat het archief objecten van Anvers Island (Antarctica), Cape Verde, Greenland, Kivalina (Alaska), Nepal, New Orleans, New York City, Panama, Peru, Senegal en Tuvalu. Het archief wordt getoond als een installatie van dia projectie, kaarten en teksten.
Bureau d’Etude, An Atlas of Agendas, Mapping the Power, Mapping the Commons
De Franse onderzoeks-en ontwerp groep Bureau d’Etudes, bestaande uit Léonore Bonaccini and Xavier Fourt, produceert kaarten van hedendaagse sociale en economische systemen die mensen in staat stellen zichzelf te informeren en herpositioneren om een geëmancipeerd nieuw burgerschap te ontwikkelen. An Atlas of Agenda’s, gepubliceerd door Onomatopee, is een verzameling van kaarten die samengebracht worden onder de noemer Mapping the Power, Mapping the Commons. Door een zeer gedetailleerde vorm van info-graphics visualiseren ze de politieke, sociale en economische machtsstructuren in de wereld en activeren ze mogelijkheden voor het ontwikkelen van het zelf en de commons. Door te openbaren wat normaliter onzichtbaar blijft en het contextualiseren van schijnbaar gescheiden elementen binnen nieuwe kaders, geven deze visualisering van relaties en belangen nieuwe betekenissen aan de dominante orde en actualiseren ze bestaande structuren die anders verborgen blijven. An Atlas of Agenda’sgebruikt de mogelijkheden van info-graphics om van het lokale naar het mondiale en weer terug te bewegen en opent daarmee de verbeelding naar alternatieve vormen van burgerschap die nieuwe betekenissen geeft aan bestaande netwerken en relaties in onze hedendaagse kapitalistische samenlevingen.
Lees de tentoonstellingsbrochure hier.
Press:
Het NRC (Tracy Metz) over Mapping the Ground
Het Glazen huis
