Curatoren: Holger Nickisch en Alice Smits
Kunstenaars: Robbert van der Horst, Danielle van Vree, Henry Alles, Elke Uitentuis en Katarína Gališinová i.s.m. We Are Here, Henriëtte Waal, Inge Meijer, Holger Nickisch, MIR i.s.m. Hannah Vosseberg, Nicola Arthen, de Onkruidenier, VanRoelink
Going Nomad, een tentoonstelling die in en rondom het Glazen Huis in het Amstelpark plaats gaat vinden, onderzoekt diverse aspecten van nomadisch leven en denken. In de 21ste eeuw zwerven steeds meer mensen vrijwillig ofwel gedwongen als gevolg van sociale, politieke, economische en technologische ontwikkelingen de hele wereld over. Dit betekent dat er veel meer aandacht moet komen voor tijdelijke, dynamische, sociale en gemeenschappelijk gevormde architectuur. Rond het Glazen Huis strijkt een tijdelijke nederzetting van mobiele structuren neer. Deze mobiele structuren bieden onderdak aan een diverse groep kunstenaars en onderzoekers, die zich tot het thema verhouden en het publiek meenemen in hun onderzoek. Op locatie wordt een divers randprogramma georganiseerd met lezingen, excursies en workshops waarin het publiek actief betrokken wordt mee te denken over aspecten en condities van een zwervend bestaan.
Zo zal Henriëtte Waal haar Buitenbrouwerij opbouwen en in werking stellen en een speciaal bier brouwen met water van de Amstel. Elke Uitentuis en Katarína Gališinová zullen in samenwerking met We Are Here excursies langs de panden die het vluchtelingencollectief ooit bezet heeft organiseren. Hannah Vosseberg zal een biotoop in het mobiele onderzoeksstation van MIR in leven houden. Robbert van der Horst verspreidt bouwblokken door het park waar de bezoeker zelf mee aan het bouwen kan gaan. VanRoelink nodigt kinderen uit samen met hen een onderkomen te bouwen om uit te vinden hoeveel ruimte we eigenlijk nodig hebben. De Onkruidenier zal met de veldwerkplaats in het Amstelpark neerstrijken en verzamelen daar lokale bruikbare wilde planten om vervolgens nieuwe toepassingsmogelijkheden te ontwikkelen en te presenteren. En nog veel meer!
Lees hier het volledige Going Nomad publieksprogramma
Foto: Coco Duivenvoorde
Robbert van der Horst maakt tijdelijke bouwwerken die onze relatie met het omliggende landschap bevragen. In oktober 2017 realiseerde hij een eerste testfase van Complex Compound – een experiment naar interactieve, vluchtige architectuur – in het Amstelpark. Dit werk is nu verder ontwikkeld voor Going Nomad. Complex Compound bestaat uit een compositie van twintig verplaatsbare architectonische elementen. Door interactie van de bezoekers ontstaan steeds weer nieuwe composities en raken de elementen mogelijk verspreid door het park. Complex Compound maakt van het park een archeologische vindplaats. Vanuit deze vluchtige opvatting van architectuur geeft het werk uitdrukking aan het proces waarin door natuur, conflict of beleid bouwwerken vervagen of als sporen in nieuwe constructies worden opgenomen. Van der Horst positioneert het gebouw als tijdelijk resultaat van sociale interactie en onderzoekt niet alleen de essentie van het bouwen maar brengt ook zijn omgeving in kaart. In samenwerking met diverse partners zijn alle elementen verbonden met het Internet of Things (LORA) en wordt realtime data verzameld over positie en mate van beweging. Hiermee ontstaat een dynamische digitale kaart, die dient als historisch verslag maar ook richting geeft aan nieuwe vormen van gebruik. De kaart is te vinden op de website complexcompound.app en te volgen in het Glazen Huis.
Foto: Manette Ingenegeren
Elke Uitentuis en Katarína Gališinová zijn beeldend kunstenaars die al jaren betrokken zijn bij de protestbeweging We Are Here – een collectief van vluchtelingen in limbo die strijd voor rechten van deze gemarginaliseerde groep. Voor Going Nomad ontwikkelde het collectief We Are Here and have been here – een serie van excursies langs een groot deel van de gebouwen waar het vluchtelingencollectief We Are Here heeft gewoond. Kraken van leegstaand vastgoed is bittere noodzaak, omdat 24/7 opvang (nog) niet wordt geboden. Drie excursies geven gezamenlijk inzicht in de complexe trektocht van We Are Here door de stad. Gidsen van waar leden van We Are Here hebben gewoond zullen vertellen over hun strijd voor rechten voor vluchtelingen in limbo, over de verschillende kraakacties, de onderhandelingen met de vastgoedeigenaren, het politieke spel achter de schermen, de leefomstandigheden, de demonstraties, de verliezen en de winsten. Hiermee bieden ze een blik op de schaduwzijde van het hedendaagse nomadische leven. Het terras van het Glazen Huis in het Amstelpark is ingericht alsof het tijdelijk is bezet door het vluchtelingencollectief. Hier kun je tickets kopen en tevens geldt het als startpunt voor de tours. Voor tijden van de excursies zie het publieksprogramma.
Foto: Coco Duivenvoorde
Tijdens Going Nomad stelt Henriëtte Waal de Buitenbrouwerij – waarmee op locatie een lokaal en uniek bier gebrouwen wordt – in het Amstelpark op. De Buitenbrouwerij zuivert lokaal (sloot-) water en maakt het drinkbaar als bier. Het ontwerp is tot stand gekomen met verschillende amateurbrouwers en reist al bijna 10 jaar door Europa op zoek naar bijzondere lokale smaken. Door brouwketels op verschillende hoogtes te hangen kan zonder pomp of zwaar tillen overgeheveld worden. Een extra waterfilter tegen o.a. micro-organismen is ingebouwd. De ketels kunnen al hangend gekanteld worden, zodat ook de bierbostel kan worden uitgekiept. Het bier kan worden gemaakt van regenwater, sneeuw of grachtenwater en wordt gebitterd met lokale planten. In het Amstelpark wordt een eigen Amstel pils met water uit de Amstel gebrouwen – de biervaten komen in het Glazen Huis te staan – die de laatste dag van de tentoonstelling geproefd wordt. Tevens wordt in het Glazen Huis het logboek van 10 jaar Buitenbrouwerij getoond in de vorm van een aantal maquettes die verschillende landschappen waar de brouwerij heeft gebrouwen laten zien.
Foto: Coco Duivenvoorde
In de achterruimte van het Glazen Huis wordt het video tweeluik Beautiful Isle of Somewhere getoond. Hierin onderzoekt Inge Meijer drie toeristische locaties waarin de architectonische en/of ecologische context los staat van de directe omgeving. Het werk vormt een nieuw verbeeldingskader van nagemaakte omgevingen die herkenning oproepen en tegelijktijdig totaal vreemd zijn. Zo bevindt zich bijvoorbeeld vlak buiten Berlijn op het voormalig Luftwaffe vliegveld ‘s werelds grootste indoor regenwoud. De beelden zoeken de ontaarding van de omgeving op en geven inzicht in de zeer verstrekkende technologische mogelijkheden: bijvoorbeeld een zelfvoorzienend drijvend dorp dat van stad naar stad vaart. Hoewel deze plekken gecreëerd zijn voor ontspanning en vakantie zou dit mogelijk een visie op de toekomst kunnen zijn. Het tweeluik schept zo een toekomstbeeld van verregaande decontextualisering.
Foto: Coco Duivenvoorde
MIR verwijst naar het eerste bewoonde ruimtestation dat in 2001 moedwillig op de aarde is neergestort. Het MIR paviljoen (Alphons ter Avest en Anouk Mastenbroek) dient als expeditie station voor kunstvormen die een link hebben met techniek en wetenschap en onderzoek doen naar de lokale omgeving. Voor het Amstelpark maken zij een kleine, mobiele versie als tijdelijke verblijfplaats voor het werk van HannahVosseberg: een door mensen-hand samengestelde bol van natuurlijke elementen, – een biotoop als de kleinst mogelijke habitat waarin leven mogelijk is – die vrij in de ruimte hangt. De verspreiding van flora volgt een nomadisch principe: planten zijn voortdurend onderweg naar nieuwe aarde om te ontkiemen. Klimaat kan ook kunstmatig worden toegediend, zodat planten onafhankelijk van hun omgeving kunnen overleven. Hannah Vosseberg is geïnteresseerd in het samenspel tussen het natuurlijke en het kunstmatige, tussen dat wat de mens aanlegt en overgenomen wordt door de natuur. Een biotoop in leven houden vereist verstand van het groeigedrag van flora en intuïtie wanneer te handelen. Tegelijkertijd bepaald de wetmatigheid van de natuur hoe het proces verloopt. In de MIR zal Hannah een nomadische bol van planten en mossen uit het Amstelpark plaatsen en in zo goed mogelijke leefomstandigheden laten overleven.
Foto: Coco Duivenvoorde
Concept en performances: Danielle van Vree
Ontwerp en realisatie Performing Space: Aart Jilesen
Performing Space is een open constructie die refereert aan verschillende functies, maar de ruimte niet definieert. Door verschillende toevoegingen, zoals schuifpanelen en schuiframen kan de ruimte transformeren naar een gesloten ruimte, waar de buitenwereld zich niet of geleidelijk aan ontvouwt. Voor deze opstelling ontwikkelt van Vree drie performances: Act of Time, Act of Observing en Act of Presence. Naast de fysieke ruimte, is Performing Space, een mentaal verblijf waar van Vree onze relatie tot verschillende handelingen wil uitdiepen; waar ze de beweging van het denken plaats in de fysieke ruimte. De performances treden in dialoog met de bezoeker en werpen vragen op over tijd, observatie en aanwezigheid binnen een ruimtelijke en zintuigelijke ervaring.
Tijdens de drie weekenden van de performances zijn er drie gasten; filosofe en schrijfster Joke Hermsen geeft een lezing over onze beleving van tijd, gastperformer Anet van de Elzen maakt een performance speciaal voor de ruimte en filosoof dr. Rob van Gerwen geeft de lezing: Mensen zien; over waarneming en representatie.
Foto: Coco Duivenvoorde
VanRoelink bestaat uit makers duo Femke Van Heugten en Robert Roelink, die als kunstnomaden met hun camper een zwervend bestaan leven. Vanuit dit mobiele huis initiëren zij bespiegelende creatieve projecten met een minimale ecologische voetafdruk. Nurture Nature is een groeiend kunstwerk van nomadische aard. Deze installatie zal zich ontwikkelen vanuit een parallel met de groeiprocessen in de natuur. Alle fases van bouwen zullen zichtbaar zijn tijdens de tentoonstelling en deels ook samen met het publiek plaatsvinden. Uiteindelijk ontstaat er een Shelter die precies genoeg ruimte biedt om erin plaats te kunnen nemen. De basis is een nomadische tentstructuur die wordt aangekoppeld aan VanRoelink’s huis op wielen. Rode draad is ruimte maken in relatie tot de natuur. Zo wordt beeldend onderzocht èn fysiek ervaren hoeveel ruimte we eigenlijk nodig hebben en geven. Gedurende de tentoonstellingsperiode zal het kunstenaarsduo een aantal interactieve sessies organiseren, waarbij telkens de beleving van ruimte en het gebruik van water de hoofdrol hebben. Steeds weer vanuit de vraag: Wat betekent Going Nomad met het oog op de toekomst van de aarde?
Wilde stadsplanten die we in de stad in plantsoenen, parken, bermen en tussen stoeptegels vinden hebben vaak het stempel ongewenst. Maar welke toepassingen kunnen we van deze planten ontdekken? Hoe kunnen we het groen in de stad als grote voorraadkast gebruiken? Buurtsuper de Onkruidenier – een supermarkt in de openlucht – komt tijdens Going Nomad met haar mobiele Veldwerkplaats naar het Amstelpark. Geen traditionele buurtwinkel met producten en bonuskaarten, maar een collectieve zoektocht naar een nieuwe relatie tussen stadsmensen en stadsplanten in onze eigen leefomgeving. In het Amstelpark gaat de Onkruidenier (bestaande uit Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen) de plantensoorten in de Heemtuin in kaart brengen. Deze tuin is ooit aangeplant met ‘bedreigde flora’ bestaande uit meer dan 400 soorten planten. Hoeveel van deze soorten hebben zich sindsdien permanent gevestigd in het park, zijn verdwenen of hebben zich verder verwilderd? Of zijn er wellicht andere wilde planten van elders zich spontaan gaan uitbreiden in de Heemtuin? Welke nieuwe balans is er in deze biotoop ontstaan? In hoeverre leiden planten een nomadisch of migrerend bestaan? En wat zijn hun methodes om zich te verspreiden? Samen met bezoekers en experts onderzoekt Onkruidenier in het weekeinde van 18 en 19 augustus de verhalen en mogelijke interpretaties van de planten (zie publieksprogramma).
Foto: Coco Duivenvoorde
Henry Alles is theatermaker, regisseur en beeldend kunstenaar en initiator van kunstenaars residenties. Hij leidt Landscape Labs, een platform voor artistiek onderzoek dat zich richt op de rol van de mens in zijn leefomgeving. De TAIR (Temporary Artist In Residence) is een flexibele verblijfplaats met eigen stroomvoorziening, kookmogelijkheid en verwarming die overal inzetbaar is voor het verkennen van een landelijk of stedelijk landschap. De WAIR is een verplaatsbare flexplek voor binnen gebruik. Vanuit de TAIR en WAIR zal Henry Alles de archeologie van de nieuwste geschiedenis onderzoeken: 50 jaar Floriades tussen 1972 en 2022, de relatie tussen mens en huiskamerplanten, politiek en duurzaamheid. De TAIR zal naast het Amstelpark ook naar andere Floriade terreinen afreizen om door middel van cartografie, ontmoetingen en verzamelingen locatie specifiek theater te creëren. In de loop van de tentoonstelling worden performances en presentaties ontwikkeld waarin het onderzoek en de interventies met het publiek gedeeld worden. De TAIR is in het Amstelpark van 22 juli tot 29 juli en van 1 tot 9 september. De WAIR zal de gehele tentoonstellingsperiode in het Glazen Huis gestationeerd zijn.
Foto: Coco Duivenvoorde
Hazard (Omnis) is een installatie ontwikkeld voor een buitenlocatie in het park die tegelijk ook als een binnenruimte ervaren kan worden. Een groep muren nabij het Glazen Huis die een binnenruimte vormen en door de jaren heen door natuurlijke processen verweerd zijn, worden onder hoge druk gereinigd zodat ze de lichte en poreuze afwerking die ze vroeger hadden weer krijgen. Als men aan het park als openbare ruimte denkt, als ruimte waar mensen elkaar ontmoeten, nomadisch en tijdelijk, schieten de kunstenaar associaties binnen van reclamefoto’s van werkende mensen met laptoppen in het park of groepen jongeren op jacht naar virtuele Pokémon figuren zoals die met regelmaat in het Amstelpark te zien zijn. Arthen installeert objecten aan de muren in het park als houten totems van het draadloze tijdperk, een fictieve ‘wifirouter’ die hét symbool van de hedendaagse nomadische arbeid en vermaak is geworden. Deze zijn met een computerondersteunde frees uit massief hout gezaagd. De enige toegang tot schriftelijke informatie die ze in zich dragen is een tekst gesneden op de achterkant.
Foto: Coco Duivenvoorde
In het Glazen Huis wordt ‘Gehäuse’ geinstalleerd, een groeiend archief over nomadische architectuur van curator/kunstenaar Holger Nickisch. Inspiratie hierbij is het schilderij
‘Hieronymus in seinem Gehäuse’ van Antonello da Messina uit 1460 waarin de mobiele studeerkamer voorzien is van alles wat men voor het studeren nodig heeft. Voor Nickisch is ‘Gehäuse’ hét prototype van een tijdelijk en mobiel huisje. De basis van het archief is de omvangrijke bibliotheek van Nickisch die zich al decennialang bezighoudt met mobiele architectuur. ‘Gehäuse’ zal gedurende de tentoonstelling groeien tot een omvangrijk en toegankelijk archief, rijk gevuld met materiaal en kennis over nomadische architectuur van en voor de bezoekers van Going Nomad.
Foto: Coco Duivenvoorde
Naast het archief zullen er in het Glazen Huis op een zandvloer maquettes met voorstellen voor nomadisch wonen gepresenteerd worden van diverse kunstenaars, ontwerpers en hobbyisten. Er zal tevens een bouwhoek ingericht worden waar jong
en oud hun eigen modellen voor nomadische architectuur kunnen bouwen. Tijdens de tentoonstelling is iedereen welkom zijn/haar maquette toe te voegen. Er ontstaat zo een groeiende stad met voorstellen van experts en amateurs over nomadisch leven.
Lees de tentoonstellingsbrochure hier.
Deze tentoonstelling kwam tot stand met financiële steun van:
Het Glazen Huis
