Over Machine Wilderness 2022

Op 11 maart 2022 begon het artistieke onderzoeksproject genaamd Machine Wilderness in het oudste dierentuin van Nederland, ARTIS. Het wetenschapsprogramma is een initiatief van Theun Karelse (FoAM) en Alice Smits (Zone2Source). Machine Wilderness werd voor het eerst gelanceerd in november 2015 tijdens een symposium in ARTIS en zou eigenlijk nogmaals hebben plaatsgenomen van 12 april tot 18 oktober 2020. Vanwege COVID-19 is het programma verplaatst naar 11 maart – 24 juni 2022.

In Machine Wilderness onderzoeken acht kunstenaars de relatie tussen de relatie tussen technologie, mens en natuur in een dierentuin setting. Hoe speelt kunstmatige intelligentie (KI) een rol in de imitatie van het denkvermogen van een mens in natuur? Kan technologie ook op een manier ontworpen worden dat ze niet uitsluitend dient voor de mens, maar ook voor andere levende organismen? De kunstenaars zullen met deze vragen aan de slag gaan en naast hun onderzoek de bezoekers hierin meenemen door middel van workshops, lezingen en expedities in ARTIS.

Natuur en technologie worden vaak gezien als twee zaken die tegengesteld zijn van elkaar. Maar tot op welke hoogte klopt dit? Op haar eigentijdse manier kijk Machine Wilderness of deze twee termen elkaar kunnen versterken en elkaar helpen om dichterbij het leven op aarde te komen. Dit maakt ARTIS de juiste ontmoetingsplek: natuur dichterbij de mens brengen en op een vindingrijke manier het debat initiëren over hoe de mens natuur waardeert, begrijpt en behandelt. Voor ARTIS staat het (herstel van) contact met al het leven op aarde voorop.

Meet the ARTISt’s

De deelnemende internationale kunstenaars Driessens & Verstappen, Antti Tenetz, Heather Barnett, Ivan Henriques, Thomas Thwaites, Špela Petrič and Ian Ingram verblijven enkele weken in ARTIS van 11 maart tot en met 24 juni. Ze werken op diverse locaties in het park en krijgen ook een atelier en presentatieruimte tot hun beschikking. Door middel van experimenten proberen ze dichter bij het leven van andere wezens te komen en hopen ze verborgen werelden te onthullen. Bezoekers kunnen de kunstenaars aan het werk zien in het park en met hen in gesprek gaan. De kunstenaars zijn te herkennen aan hun kunstenaars-hesje. Gedurende hun residency houden ze bovendien op woensdagen tussen 15.00 en 17.00 uur een open studio of workshop voor publiek. Zie hieronder het volledige schema.

Programma

Op vrijdag 11 maart van 17 – 19 uur vond de opening van Machine Wilderness plaats in het Planetarium in Artis. Tijdens de opening hadden Erik de Jong (voormalig ARTIS hoogleraar leerstoel Cultuur, Landschap en Natuur), Alice Smits en Theun Karelse het programma ingeleid. Daarop volgden de presentaties van Driessens & Verstappen, Špela Petrič en Ivan Henriques. En op 24 juni 2022 van 11 – 17 uur vindt de eindpresentatie met demonstraties van alle projecten en een aantal lezingen en gesprekken plaats in het nieuwe Groote Museum (Hoofdgebouw) in ARTIS.

Goatman: een poging tot geit
31 mei, 20.00 – 21.30 uur
Tijdens deze avond neemt Thomas Thwaites ons mee in zijn onderzoek naar het oprekken van ons menselijk perspectief. Thwaites gaat tijdens het programma in gesprek met professor Leonie Cornips, zij is taalkundig onderzoeker en richt zich op dierentaal. Specifiek hoe koeien met elkaar én met mensen communiceren. Kun jij koeientaal verstaan? Kom erachter tijdens de koeientaalquiz!

Driessens & Verstappen: Kan een robot dromen over natuur?
Residency: 12 maart t/m 1 april
Workshop: 16, 23 en 30 maart
Eindpresentatie: 14 april

Antti Tenetz: Een dier herkend
Residency: 2 t/m 9 april en 20 t/m 26 juni
Open studio: 6 april en 22 juni
Eindpresentatie: 24 juni

Ivan Henriques: Een sculptuur van microben
Residency: 21 mei t/m 9 juni
Open studio: 11 mei
Artistieke Tour: 18 mei Verbonden Leven
Eindpresentatie: 9 juni 15:00 – 17:00 uur in het Groote Museum. Kunstenaars Thomas Thwaites en Ivan Henriques presenteren hun bevindingen. Klik hier voor meer informatie.

Thomas Thwaites: Een onschadelijke auto
Residency: 21 mei t/m 9 juni
Open studio: 25 mei en 1 juni
Eindpresentatie: 9 juni 15:00 – 17:00 uur in het Groote Museum. Kunstenaars Thomas Thwaites en Ivan Henriques presenteren hun bevindingen. Klik hier voor meer informatie.

Špela Petrič: Hoe zorg je voor dieren en planten?
Residency: 11 t/m 24 juni
Expeditie: 15 en 22 juni
Eindpresentatie: 16 juni, 15:00 – 17:00 uur in het Groote Museum. Kunstenaars Špela Petrič en Ian Ingram presenteren hun bevindingen. Klik hier voor meer informatie.

Ian Ingram: Kunnen robot en dier met elkaar communiceren?
Residency: 11 t/m 24 juni
Open Studio: 15 en 22 juni
Eindpresentatie: 16 juni, 15:00 – 17:00 uur in het Groote Museum. Kunstenaars Špela Petrič en Ian Ingram presenteren hun bevindingen. Klik hier voor meer informatie.

Heather Barnett: Een podium voor gastdieren
Residency: 20 juni t/m 24 juni
Eindpresentatie: 24 juni

Eindmanifestatie: De Machine Wilderness art-science fair
24 juni, in het Groote Museum. Met presentaties, proefopstellingen en expermenten van onder meer Ian Ingram, Antti Tenetz, Maria Verstappen en Erwin Driessens, Ivan Henriques (Špela Petrič onder voorbehoud) en studenten ArtScience Interfaculty.

Over de kunstenaars

Kunstenaarsduo Driessens & Verstappen gaat met behulp van kunstmatige intelligentie onder andere sterns, stokstaartjes en alpensteenbokken observeren en droombeelden produceren. Antti Tenetz brengt een machine, die vooralsnog alleen de arctische dierenwereld kent naar de exotische wereld van ARTIS. Hoe gaat kunstmatige intelligentie om met het onbekende? Heather Barnett richt onze blik op de mieren in ARTIS en hun slimme collectieve gedrag. Ivan Henriques bouwt in samenwerking met ARTIS-Micropia een sculptuur met microben. Thomas Thwaites gaat proberen een onschadelijk voertuig te ontwerpen. Špela Petrič wil achterhalen welke verborgen arbeid nodig is om het ecosysteem in ARTIS vitaal en veerkrachtig te houden. En an Ingram maakt een robot die fungeert als een vertaalmachine tussen de Victoria Kroonduif in ARTIS en overvliegende stadsduiven. Vind meer informatie over de kunstenaars op de website van ARTIS of op Machine Wilderness (alleen in het Engels).

Driessens & Verstappen
Maria Verstappen en Erwin Driessens werken als duo met technologie die je als kunstenaar niet helemaal in de hand hebt. Een favoriete vogel van Erwin is de merel. Erwin en Maria vragen zich af of een machine (een generative adversarial network ofwel GAN) eenzelfde voorliefde voor een vogel zou kunnen ontwikkelen. Vanuit die gedachte bouwden zij een Spotter. Deze bestaat uit een camera en een intelligente computer die dieren leert observeren en door het maken van foto’s zich een eigen beeld vormt van hoe deze dieren er uit zien. In ARTIS gaat de Spotter kennis maken met steenbokken, mandrillen en vissen in hun habitat. Dit project richt zich op de waarneming van machines, waarbij de meest minuscule stappen moeten worden aangeleerd. Hoe kan een computer een dier onderscheiden van zijn/haar omgeving en hoe doen wij mensen dat eigenlijk zelf? Het werk plaatst zich nadrukkelijk in de traditie van ARTIS waarin kunstenaars dieren aanschouwen en verbeelden. Uit een abstract beeld dat de Spotter genereert ontstaat langzaam iets dat ook wij als dier herkennen. Bezoekers van Artis kunnen ter plaatse meekijken hoe de Spotter leert het dier waar te nemen. Lees meer over hun residency here (alleen in het Engels).

Antti Tenetz
Antti onderzoekt in al zijn werk de relatie tussen nieuwe technologieën en dieren. Daarbij werkt hij meestal met diersoorten uit zijn directe omgeving: de poolcirkel van Finland. Dat is een heel ander ecosysteem, met heel andere jaargetijden en klimatologische condities dan hier in Amsterdam. Antti vraagt zich af hoe een kunstmatige intelligentie omgaat met het onbekende; wij duiden het exotische aan de hand van het ons bekende maar doet een intelligente computer dat ook? Dergelijke vragen onderzoekt Antti deze zomer door in Rauna Zoo, een dierentuin in Finland gericht op pooldieren, een kunstmatige intelligentie te trainen in het herkennen van deze soorten. Wat gebeurt er als je dat neurale netwerk vervolgens introduceert in de exotische wereld van ARTIS? Antti plaatst zich in een bijzondere traditie van kunstenaars die dieren ie uit verre wereldstreken kwamen op fantastische wijze weergaf. Hoe ziet een computer een dier dat heel anders is dan waar het bekend mee is? Lees meer over hun residency here (alleen in het Engels).

Heather Barnett
In een park als ARTIS zijn er dieren, planten en zelfs microben die deel uitmaken van de collectie, maar er zijn ook ‘spontane gasten’ zoals de duiven, reigers of mieren.  Heather beschouwt ARTIS zelf als een perceptie machine die bepaald wat we zien en wat onzichtbaar blijft. Zij richt zich op de rol van deze ‘gasten’- de tardigrade, de mier en de reiger – binnen de dynamiek van ARTIS. Welke uitwisselingen ontstaan er met de komst van deze dieren en planten? En wat voor nieuwe inclusieve kaders kunnen we creëren zodat we ons bewust worden van al het leven in ARTIS? Een deel van de residentie wordt gewijd aan het identificeren en lokaliseren van deze medebewoners in een vorm van performatief veldwerk dat in interactie met voorbijlopende bezoekers plaats vindt. Het andere deel zal meer gaan over de interactie met deze bewoners. Kleine locatie-specifieke interventies en een workshop in samenwerking met Micropia zullen bezoekers aanmoedigen aandacht te besteden aan deze organismen. Lees meer over hun residency here (alleen in het Engels).

Ivan Henriques
Niet alleen mensen bezoeken ARTIS, maar buiten ons zichtveld is er een veel grotere groep bezoekers, de microben waarvan er vele soorten zich in ARTIS bevinden, niet alleen in Micropia maar ook in het park zelf.  Ivan is een kunstenaar-onderzoeker die levende en hybride systemen verkent.  In al zijn werk ontwikkelt Ivan symbiotische machines, waarin technologie een relatie aangaat met natuurlijke processen voor bijvoorbeeld energieproductie. In zijn nieuwe werk werkt hij aan de BacterBrain waarin microben beweging aansturen. Als vooronderzoek gaat Ivan deze populatie in ARTIS onder de loep nemen en maakt hij samen met studenten van de Willem de Kooning Academie en wetenschappers van Micropia een levende micro-biotische kaart van ARTIS. Welke ongeziene bewegingen, routes en habitats bewonen zij? Hoe staat dit in relatie tot de gedragingen van mens, dier en plant in het park? Samen met Micropia wordt in de openbare ruimte een tijdelijk lab ingericht waar de studenten aan het werk gaan en bezoekers mee kunnen kijken en vragen stellen. Een afdruk van de microbiotische kaart zal worden opgenomen in de ARTIS-collectie en zo de verzameling historische kaarten aanvullen.

Thomas Thwaites
Thomas is geïnteresseerd in hoe de zeer verschillende werkelijkheden die organismen ervaren zich tot elkaar verhouden. Binnen ARTIS wordt op allerlei manieren vormgegeven aan een samenkomst van deze werkelijkheden, van olifant, tot mier en van verzorger tot toerist. Elk heeft eigen gedragingen, zintuigen en territoria. Thomas verkend vanachter een tijdelijke ontwerp-balie met bezoekers van ARTIS hoe we eigenlijk zouden kunnen ontwerpen voor niet-mensen? En passen deze werkelijkheden van andere soorten in een urbane context, voorbij de grenzen van ARTIS? Hoe zouden uitwisselingen tussen mensen en andere dieren wederzijds kunnen zijn? Hoe overbrug je de verschillen in perceptie, schaal, volume, of snelheid tussen zulke verschillende wezens? Deze vragen gaat Thomas aan met bezoekers aan zijn loket op het pleintje vlak voor de gorilla’s.

Špela Petrič
Špela Petric werkt als bioloog en kunstenaar aan vragen over de relatie tussen machines en planten. In haar huidige onderzoek stelt ze de vraag: kan een KI (kunstmatige intelligentie) een plant beter begrijpen dan wij dat kunnen? In een recent werk zoomde ze met een microscoop in op de bewegingen van de huidmondjes van een plant en liet ze een liplezer voor doven de bewegingen vertalen. Planten lijken zich heel anders tot tijd te verhouden dan wij mensen. Veel van hun gedrag vindt plaats op een tempo dat voor mensen moeilijk is waar te nemen. Planten zijn voor ons vaak latent aanwezig als deel van de achtergrond van het leven, iets dat het midden houdt tussen een object en een wezen. Maar een computer is wel in staat om te reageren op de langzame bewegingen waarop bijvoorbeeld een klimplant zoals een snijboon met zwaaiende tentakels omhoogklimt. Ze gaat proberen een manier te ontwikkelen waarop een A.I. en een plant samen tikkertje kunnen. In Artis wonen niet alleen dieren maar ook heel veel planten collecties. Samen met het hoofd plantenverzorging gaat Spela onderzoek doen naar de planten in ARTIS en een nieuwe fase van haar onderzoek ontwikkelen. De residentie van Špela Petrič is onderdeel van haar onderzoek naar Smart Hybrid Forms aan het Art Science Lab Hybrid Forms van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Ian Ingram
Ian Ingram is een kunstenaar uit Los Angeles met een grote passie voor dieren. Hij bouwt kleine, zeer geavanceerde robots die proberen te communiceren met wilde dieren, zoals eekhoorns, hagedissen of kraaien om te onderzoeken hoe machines en dieren met elkaar omgaan. Het is niet altijd duidelijk of de dieren de robots begrijpen, maar de pogingen tot communicatie werken aanstekelijk en geven inzicht in relaties tussen dieren, robots en mensen. Ian’s voorstel voor ARTIS richt zich op de Victoria kroonduif, een van de grootste en meest koninklijke onder de duiven. Het voorstel is een experiment waarin geprobeerd wordt een vertaalmachine te ontwikkelen voor haar gevleugelde onderdanen – de stadsduiven die door ARTIS lopen en vliegen.

Machine Wilderness
In 2015 startte Machine Wilderness met een symposium in ARTIS en werd sindsdien opgevolgd met (internationale) tentoonstellingen, lezingen en expedities op het grensvlak van natuur, technologie en kunst. Nu keert Machine Wilderness terug naar ARTIS en organiseren we een gezamenlijke een residentie programma waarin acht kunstenaars en ontwerpers onderzoek gaan doen naar de relatie tussen technologie en de levende organismen (dieren, planten, microben) in ARTIS. Zij werken ieder enkele weken in het park aan een nieuw experiment, samen met dierverzorgers, het publiek en de andere levende organismen in ARTIS. Sinds 1838 doet ARTIS al onderzoek naar de relatie tussen kunst, natuur en wetenschap. Machine Wilderness onderzoekt dit op een eigentijdse manier. Lees hier meer over Machine Wilderness.