Amsterdam is een stad voor bijna 1 miljoen mensen. Maar naast mensen zijn er vele andere wezens – planten, dieren, insecten – die elk op hun eigen manier hun leven in de stad vormgeven. Hoe gaan we om met een stad van triljoenen inwoners in plaats van 1 miljoen mensen? Tijdens Future Gardening oefenen we met alternatieve scenario’s voor multispecies politiek van de stad in de artistieke proeftuin. De verschillende kunstenaarstuinen van Zone2Source vormen microwerelden waarin kunstenaars mensen meenemen in het experimenteren met alternatieve ervaringen en manieren van doen die noodzakelijk zijn voor het leven op een gedeelde aarde.
Door de tijd heen hebben kunstenaars zich laten inspireren door de tuin en deze op veel verschillende manieren beschreven en afgebeeld, waarbij ze veranderende overtuigingen en filosofieën over de relatie van de mens met de natuur tot uitdrukking brachten. Hedendaagse kunstenaars werken niet alleen op het niveau van representatie en verbeelding, maar tuinieren zelf wordt een artistieke strategie vanuit een verlangen om onze relatie met ‘de’ aarde actief vorm te geven. Als we de tuin niet langer zien als een leeg canvas waarop we onze plannen projecteren, maar als een ruimte vol leven, hoe geven we tuinieren dan vorm als een interventie vanuit co-creatie? Welke ervaringen, taal en gedragingen hebben we nodig als het doel van onze acties zorgen voor en aanpassing aan onze omgeving is, in plaats van controle en manipulatie? Hoe gaan we om met de openbare ruimte vanuit een radicale inclusiviteit waarin we luisteren naar alle stemmen in de stad, en wat betekent eten en gegeten worden vanuit een perspectief van multispecies solidariteit?
We nodigen de kunstenaars van onze drie meerjarige kunstenaarstuinen – de Onkruidenier, Genomic Gastronomy en Theun Karelse – uit om een groeiende tentoonstelling van kunstwerken te ontwikkelen die betrekking hebben op tuinieren als artistieke praktijk in relatie tot de projecttuinen in het Amstelpark, geactiveerd door een reeks evenementen, lezingen en workshops.
Genomic Gastronomy (Cathrine Kramer en Zack Denfeld)
Center for Genomic Gastronomy is een door kunstenaars geleide denktank die in 2010 werd opgericht door Cathrine Kramer en Zack Denfeld. Ze presenteren hun onderzoek naar organismen en omgevingen die worden gemanipuleerd door menselijke voedselculturen in de vorm van openbare lezingen, onderzoekspublicaties, maaltijden en tentoonstellingen. Sinds voorjaar 2024 ontwikkelen ze de Genomic Gastronomy Garden in het Amstelpark.
Permapractices on Earth and in Space bestaat uit twee installaties en plantencollecties – Satellite Seed Savers en Permagarden Variations – en een reeks openbare evenementen die zullen informeren hoe de Genomic Gastronomy Garden in het Amstelpark zich het komende jaar zal ontwikkelen. Dit artistieke onderzoek onderzoekt de zaadvariëteiten, groeiomstandigheden en onverwachte gasten die de menselijke benaderingen van tuinieren in de ruimte en hier op aarde vormgeven, en hoe deze elkaar beïnvloeden.
Permagarden Variations
Stephen Barstow is een plantenverzamelaar en wildbostuinder in Trondheim, Noorwegen. Stephens tuin is voortdurend in beweging, met nieuwe planten die elk jaar verschijnen, samen met diverse soorten vogels en insecten. Deze installatie bevat een videodocumentaire in ontwikkeling, die Stephens tuin vier seizoenen van het jaar volgt, waarvan hier de zomer en herfst te zien is, tezamen met vaste planten uit zijn collectie die aan het einde van de tentoonstelling naar de Genomic Gastronomy Garden in het Amstelpark worden getransplanteerd.
Satelite Seed Savers
Satellite Seed Savers is een post-nationaal zaadbesparingsprogramma dat de agrarische biodiversiteit van planten van buiten de planeet verzamelt, bewaart en distribueert. Via pop-ups voor zaadruil en Satellite Seed Saver-tuinen wordt een netwerk van tuinders, gemeenschappen en liefhebbers gemobiliseerd om de zaden van eetbare planten die in de ruimte zijn gekweekt of gegeten, te laten groeien en interpreteren. Deze installatie bevat een verzameling groeiende planten uit de Satellite Seed Saver-collectie, evenals documentatie en efemera van eerdere iteraties van het project op verschillende plaatsen over de hele wereld.
Theun Karelse
Na zijn studie beeldende kunst aan het Sandberg Instituut in Amsterdam sloot Theun Karelse zich aan bij FoAM, een internationaal netwerk van transdisciplinaire laboratoria die opereren op het snijvlak van kunst, wetenschap, natuur en het dagelijks leven. Als kunstenaar ontwikkelt hij projecten en onderzoeksprogramma’s rondom landschappen, zoals Machine Wilderness dat hij sinds 2015 samen met Zone2Source organiseert. De afgelopen 15 jaar heeft Karelse drie grote stadstuinen in Amsterdam West opgezet en ecosysteem- en landschapsherstelprojecten in Europa, India en Afrika ondersteund. Bij Zone2Source werkt hij sinds het voorjaar van 2024 aan Otterdam, een drijvende tuin in de vijver van het Amstelpark.
Landscape of Sentience
Landscape of Sentience brengt voorbeelden samen van Karelse praktijk die ons opnieuw verbinden met wat schrijver Paul Kingsnorth beschrijft als ‘the great conversation among life’. Hij observeerde hoe makkelijk zeewier zich aanpast aan elke verandering in het water, als een permanente dans, en maakte een zeewierpak om te proberen die kwaliteit van het zeewierleven in zichzelf aan te spreken. De installatie zal ook een heel vroeg pak tonen dat de kunstenaar maakte met behulp van prothesedeskundigen en kleermakers om de wijsheid van de olifant te verkennen.
Landscape of Sentience centreert zich met name op de otter als gidsdier. In 2021 keerde dit iconische waterwezen terug naar Amsterdam, in een tijd van ongekende droogte en extreme regenval, als een boodschapper die ons oproept onze relatie tot het water te herzien. Om haar terugkeer te vieren ontwikkelde Karelse sinds juni 2024 Otterdam, een drijvende tuin in de vijver van het Amstelpark.
Landscape of Sentience is een groeiende installatie opgebouwd uit oude bamboestokken waarvan de eerste versie van Otterdam gebouwd werd en waarop algen hun sporen achtergelaten hebben. In de loop van de tentoonstelling zullen notities, tekeningen, video’s en objecten worden toegevoegd, waarin thema’s en kosmologiën in relatie tot Otterdam onderzocht worden en ook de resultaten van de Ghost Gardening workshop. Landscape of Sentience toont zo de praktijken van Theun Karelse waarin de sleutel tot het beoefenen van tuinieren het bewustzijn is dat een tuin een gemeenschap van levensvormen is, en deel uitmaken van een gemeenschap begint met afstemmen.
De Onkruidenier en Samar Nasrullah Khan
Kunstenaarscollectief de Onkruidenier, opgericht in 2013, bestaat uit Jonmar van Vlijmen, Rosanne van Wijk en Ronald Boer. Het collectief onderzoekt historische, culturele en potentiële transformaties van de natuur en haar potentieel om de mens te laten evolueren. Ze doen veldwerk, vaak in samenwerking met publiek, en verzamelen planten en de verhalen en geschiedenissen die ermee verbonden zijn. Als ecosysteemfuturisten speculeren ze over aquatische cultuur om tot nieuwe interpretaties te komen van de relatie tussen mensen en (stedelijke) natuur, zowel boven als onder de zeespiegel. Een belangrijke rol speelt hierbij het bevragen van systemen die gewoonlijk als vanzelfsprekend worden beschouwd. In de ontwikkeling van hun werk creëren interacties met het publiek en experts zoals boeren, bewoners en wetenschappers nieuwe verhalen.
Samar Nasrullah Khan is een onderzoeker wiens kunst en ontwerppraktijk voortvloeit uit observaties die zijn opgedaan tijdens etnografieën van verschillende soorten.
Speculative Taxonomy
In Speculative Taxonomy onderzoeken kunstenaarscollectief de Onkruidenier en filosoof en kunstenaar Samar Nasrullah Khan hoe radicale observatie in de tuin mensen bewuster kan maken hoe wij verweven zijn in onze omgeving. De mobiele gereedschapskist Speculative Taxonomy draait om een performatieve workshop in de SchaduwTuin, de proeftuin van de Onkruidenier in het Amstelpark, waar deelnemers ecologische kennis en vebeelding samenbrengen in een speculatieve tekenoefening.
Als onderdeel van Future Gardening worden zo bestaande vormen van categorisatie bevraagd. De speculatieve tekeningen die in de workshops gemaakt zijn worden toegevoegd aan een virtueel herbarium en in de tentoonstelling opgesteld. De SchaduwTuin wordt daarvoor als schaalmodel in de tentoonstelling geïnstalleerd in de vorm van een referentie tafel.
De tafel bevat 49 vakken die corresponderen met het raster van de tuin, waarin een compositie van objecten, vragen en verhalen vertellen over het ecosysteem van de SchaduwTuin en inzage geven in dit doorlopende onderzoek naar een transformatief classificatiesysteem waarin andere natuur-cultuur verhalen verschijnen.
Lees de tentoonstellingsbrochure hier.
